Cháo lươn Nghệ An là món đặc sản vô cùng nổi tiếng của vùng quê Bác. Đây là món khoái khẩu của người dân địa phương cũng như du khách mỗi khi có dịp du lịch đến Nghệ An. Cháo lươn Nghệ An được người dân bản địa chế biến cực kỳ khéo léo, công phu qua bàn tay tài hoa của những đầu bếp để thành những nồi cháo lươn đặc biệt; mà không phải nơi nào cũng có được. Cháo lươn nóng hổi được múc ra bát, rắc thêm ít hành lá phía bên trên trộn đều cùng với thịt lươn vàng ươm rồi thưởng thức. Bát cháo bốc hơi nghi ngút, mang vị ngọt thơm, hơi cay nồng khiến cho ai cũng phải “gật gù khen ngon”; ăn một lần là nhớ mãi.
Cháo lươn – Món ăn đặc sản của ẩm thực xứ Nghệ
Nếu như Ninh Bình là vùng đất của dê núi thì Nghệ An lại là thiên đường của những loại lươn. Nào là lươn đồng mình thon, thịt chắc, “hai vành” vàng bụng đen hơn hắc những loại lươn ở xứ khác.
Khâu chế biến lươn cầu kỳ và tốn thời gian
Đầu tiên, lươn phải được làm sạch nhớt, luộc chín rồi gỡ lấy thịt. Lươn ở nơi này không được mổ bằng dao mà dùng cật tre để rọc thịt; vậy nên hương vị khác hẳn. Khâu chế biến tưởng chừng như đơn giản; nhưng thật ra rất cầu kỳ và mất nhiều thời gian. Vậy nên Cháo lươn Nghệ An mới có danh như ngày nay.
Những gia vị đi kèm đặc trưng
Trong miền Nam thì bất kỳ món ăn nào có nguyên liệu là lươn thì cũng phải đi kèm với nước cốt dừa và rau ghém. Nhưng ở Nghệ An hay các tỉnh thành miền Trung như Quảng Ngãi, Đà Nẵng, Huế,… thì lươn lại đi kèm với nghệ. Trong cháo lươn Nghệ An thường có màu vàng tươi của nghệ; không chỉ khiến cho miếng thịt lươn thêm vài phần bắt; mà nó còn giúp áp chế đi mùi tanh cố hữu của thịt lươn.
Thịt lươn trong cháo lươn Nghệ An sau khi được luộc chín để bớt độ nhớt thì xào với nghệ mài nhỏ, ớt xay nhuyễn, hành phi, hạt tiêu và các cọng hành tăm chỉ mọc ở vùng đất xứ Nghệ, Hà Tĩnh. Cũng giống như nghệ, thứ hành tăm nhỏ xíu xinh xinh ấy không chỉ khiến cho món lươn thêm vài phần bắt mắt; mà nó còn có tác dụng làm cho bát cháo sánh ngọt hơn, cay nồng hơn, hương vị đặc trưng hơn các vùng miền khác rất nhiều. Đây là đặc trưng của cháo lươn Nghệ An.
Cách nấu cháo lươn kỳ công của người dân xứ Nghệ
Món cháo lươn Nghệ An có vị ngọt rất riêng, đậm nhưng lại rất thanh
Khác với cách nấu cháo lươn ở Hà Nội, người nấu thường xào thịt lươn đến săn khô. Trong khi đó các đầu bếp ở Nghệ An lại xào vừa chín, thịt ngọt, mềm, thấm đẫm vị thơm cay của hành, ớt, tiêu, sắc vàng sóng sánh của nghệ, màu xanh tươi mát của hành tăm, rau răm; chỉ nhìn thôi cũng đủ ‘ứa nước miếng’ liên tục rồi.
Và món cháo ấy cũng được nấu rất kỳ công, qua nhiều giai đoạn. Người ta phải đạp hoặc băm nhuyễn phần xương sống của con lươn. Nấu lấy nước súp rồi dùng rây lọc đi phần xương vụn. Dùng nước lèo này để ninh cháo.
Cũng nhờ phần nước ngọt được hầm từ chính phần xương sống của con lươn nên món cháo lươn ở Nghệ An có vị ngọt rất riêng; đậm nhưng lại rất thanh, không ngấy, khác hẳn vị cháo được nấu từ các loại thịt gà, thịt heo, thịt vịt.
Gạo để nấu cháo cũng cần chọn lựa cẩn thận. Không phải thích loại gạo nào thì nấu loại đó; mà người Nghệ An phải chọn loại gạo tẻ ngon nhất. Dưới sự kỳ công của công đoạn ninh cháo thì có thể hiểu vì sao món cháo lươn Nghệ An này lại được nhiều người yêu thích đến như vậy. Khi hầm nước dùng, gạo vo sạch rồi rắc từ từ để không bị vón cục. Người nấu cũng không được dùng đũa để khuấy cháo; vì như thế hạt gạo sẽ dễ bị nát hay bị nồng.
Cách thưởng thức cháo lươn đúng chuẩn Nghệ An
Cháo lươn Nghệ An khi nấu xong, hạt gạo phải nguyên vẹn, tròn trĩnh, không được giã nhỏ hay xay gạo thành bột để nấu. Cháo ninh thật kỹ, hạt gạo nở bung mà không nát; cháo sánh đều, không quá đặc cũng không loãng, hương thơm nức mũi, màu vàng óng ánh, trông thật hấp dẫn. Khi ăn, người ta múc cháo ra bát, cho một ít thịt lươn xào lên trên; thêm ít nước sốt vàng ngậy, rắc thêm hành, rau răm và những hạt tiêu bắc nhỏ mịn. Cháo lươn Nghệ An thường được ăn kèm với bánh mì rán giòn vàng ươm hoặc bánh ướt; khá độc đáo và lạ miệng đúng không nào.
Cháo lươn – Nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của xứ Nghệ
Người Nghệ xưa vốn là những tâm hồn dung dị, giản đơn; song những gì họ đã xây dựng được không hề nhỏ bé chút nào. Món ăn xứ Nghệ đã được biết đến và bước đầu khẳng định được thương hiệu riêng của mình. Người dân xứ Nghệ đã đưa được nét văn hóa của quê nhà tới khoe sắc với các vùng miền khác trên cả nước. Đặc biệt điển hình cho văn hóa vùng đất này là món cháo lươn nổi tiếng. Nó là nơi hội tụ của nét đẹp truyền thống làng quê Việt Nam.
Dù không quý hiếm như những cao lương mỹ vị; nhưng cháo lươn Nghệ An lại trở thành nét văn hóa ẩm thực đặc trưng cho vùng đất này. Có lẽ là sự giản dị, chân phương qua những nguyên liệu gần gũi nhất; cách nấu kỳ công; mức độ phổ biến cao khiến cho món ăn này in sâu trong ký ức của từng người con xứ Nghệ. Là niềm nhớ, niềm thương, là tâm, là tình, là nỗi nhớ khắc khoải của những người dân Nghệ An tha phương xứ người.
Và món ăn này cũng để lại ấn tượng khó phai trong lòng của thực khách nước ngoài. Để rồi khi có dịp, những người khách ấy vẫn ghé qua miền Nghệ An đầy nắng và gió để thưởng thức món cháo lươn vàng óng, hương nghệ thơm nồng ấy.
