Hàng năm vào ngày 9 tháng 9 âm lịch, người Xa Phó tỉnh Lào Cai lại tổ chức Hội hoa chuối, một lễ hội mang đậm bản sắc dân tộc. Nhiều hoạt động được tổ chức vào ngày này để cầu mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia súc, gia cầm phát triển, nhà cửa ấm no, hạnh phúc. Theo phong tục, Hội hoa chuối diễn ra trong một gia đình, một nhóm gia đình hoặc cả thôn bản, là nơi để tụ họp các hoạt động giải trí, cùng phấn đấu vươn lên trong cuộc sống của người dân tộc Xa Phó (Văn Bàn). Nếu bạn muốn hiểu rõ hơn về lễ hội truyền thống thể hiện rõ nét văn hoá đậm bản sắc dân tộc của người dân địa phương thì đừng bỏ lỡ chuyến về với Tây Bắc cùng chúng tôi qua bài viết sau.
Mục Lục
Nguồn gốc của hội hoa chuối
Vốn dĩ chẳng ai biêt lễ hội hoa chuối xuất hiện trong đời sống văn hóa, tâm linh của người Xa Phó từ bao giờ, chỉ biết rằng, vào ngày Chín tháng Chín âm lịch hằng năm, người dân tại các buôn làng sẽ cùng nhau tổ chức lễ hội hoa chuối trong phạm vi một gia đình, một nhóm gia đình hoặc một thôn bản nào đó. Đặc biệt là khi tham gia hội, các gia đình được mời đến thường mang theo rượu; gạo, ba con chim nướng, mắm cá ủ chua, muối ớt, v.v. Dùng làm lễ vật góp cho gia đình chủ hội để chế biến thành đồ cúng lễ.
Hội hoa chuối vốn là một nét đẹp đậm đà bản sắc văn hóa tâm linh của người dân Xa Phó. Vào ngày này, người dân tại buôn làng sẽ cùng nhau quây quần và cầu nguyện cho một năm mùa màng tươi tốt, gia súc, gia cầm phát triển và nhà nhà ấm no, luôn được tận hưởng bầu không khí hạnh phúc, sung túc.
Chuẩn bị lễ vật
Để chuẩn bị cho ngày hội, trước đó các gia đình tham dự hội sẽ mang lễ vật. Bao gồm gạo, gà, rượu, 3 con chim nướng, mắm cá ủ chua, muối ớt… đến góp cho gia đình chủ hội. Những lễ vật này được chế biến tại nhà chủ hội để làm đồ cũng lễ. Khi các món ăn đã chế biến xong, chủ nhà bày tất cả lên một chiếc mâm đan bằng mây. Sau đó đem đặt thành từng dãy theo thứ tự trên khu đất đầu làng nơi tổ chức hội.
Trước khi chủ hội hành lễ, các gia đình thắp hương tại mâm lễ của mình. Rồi khấn chứng kiến tấm lòng của gia chủ với thần linh và những người đã khuất. Khi hương tàn, chủ hội vái lạy rồi xin phép hóa vàn. Sau đó ra hiệu cho các gia đình hạ lễ. Các món ăn được chia làm 2 mâm, mâm dành riêng cho đàn ông; những người họ hàng, khách mời là đàn ông và một mâm phụ nữ.
Nghi lễ trồng cây chuối trong khu vực hành lễ
Khi đã ăn uống no say; chủ hội và một số nam thanh niên thực hiện nghi lễ trồng cây chuối trong khu vực hành lễ. Người ta dựng một cây chuối rừng. Sau đó cắm vào xung quanh cây chuối các loại hoa rừng. Trong đó có cả hoa chuối đỏ biểu thị cho sự may mắn. Khi nghi lễ trồng cây chuối đã hoàn tất, mọi người trong bản; già, trẻ hay từng đôi thanh niên nam; nữ thực hiện các nghi lễ múa cầu mùa. Họ diễn tả động tác cày, bừa, cấy, hái, gặt lúa, săn bắn… dâng cúng cơm mới và các đặc sản: Cá suối sấy khô, thịt chuột sấy khô, thịt chim rừng, khoai sọ…
Nhiều hoạt động khác diễn ra trong ngày Hội hoa chuối
Có rất nhiều hoạt động vui nhộn diễn ra trong ngày Hội hoa chuối. Thế nhưng độc đáo nhất là các điệu múa truyền thống diễn tả khung cảnh tăng gia sản xuất và đời sống sinh hoạt hằng ngày được bà con mang đến lễ hội. Điệu múa truyền thống đó làm tăng thêm không khí vui tươi ngày hội. Ngoài ra còn diễn tả được mong muốn có được một cuộc sống an vui, no ấm, nhà nhà hạnh phúc.
Đặc biệt hơn, trong ngày hội hoa chuối, các gia đình Xa Phó kiêng không cho ai mang bất cứ thứ gì ra khỏi nhà. Những gia đình ở làng khác chưa tổ chức Hội hoa chuối không được mời đến tham dự.