Lễ Dolta của người Khmer cũng diễn ra cùng với thời điểm thu hoạch vụ mùa. Mặc dù rất bận rộn với công việc đồng áng nhưng hầu hết các gia đình người Khmer ở các tỉnh phía Nam như Cần Thơ, Sóc Trăng, Bạc Liêu, Trà Vinh, An Giang … đều chuẩn bị rất chu đáo cho ngày lễ Dolta để tưởng nhớ công đức sinh thành của những người đã khuất như ông bà, cha mẹ,… Vào dịp lễ, bà con cầu bình cho gia đình, bảo tồn được các phong tục tập quán, nét đẹp tâm linh, tưởng nhớ công ơn và cầu phước cho linh hồn của các bậc sinh thành, những người trong thân tộc quá cố đồng thời tri ân tổ tiên đã có công khai phá đất đai, phù hộ cho phum, sóc được bình an, thịnh vượng.
Mục Lục
Nguồn gốc
Lễ Dolta hay còn gọi là Lễ Sen Dolta. Lễ hội được bắt nguồn từ tín ngưỡng xa xưa của người dân tại phum sóc Khmer trước khi Phật giáo Nam tông du nhập miền nam Việt Nam. Nam Bộ vốn là vùng đất ngập nước.Cư dân thường di chuyển bằng ghe, xuồng. Họ sinh sống chủ yếu bằng nghề nông, trồng lúa nước. Trong truyền thống canh tác lúa mùa trước đây, bà con bắt đầu xuống giống từ đầu năm. Khi bắt đầu mùa mưa theo Khmer lịch cho đến khi mùa Đôn Ta đến cũng là lúc hoàn thành mùa gieo cấy. Rảnh tay khỏi việc đồng áng, đồng bào Khmer thường xuyên gặp gỡ; thăm hỏi ông bà, cha mẹ ở xa. Sau đó dâng tặng những món quà quê, cây nhà lá vườn như bánh trái, hoa quả…
Chính bởi vậy, theo phong tục của đồng bào Khmer Nam bộ, hàng năm cứ vào ngày 29 tháng 8 đến ngày mùng 01 tháng 9 Âm lịch, bà con lại nô nức tổ chức lễ Sene Đolta hay gọi là lễ cúng ông bà nhằm tưởng nhớ đến công ơn và cầu phước cho linh ồn của các bậc sinh thành, những người trong thân tộc quá cố và tri ân tổ tiên đã khai phá đất đai, phù hộ cho phum, sóc được bình an, thịnh vượng.
Nghi lễ dâng cơm lên chùa
Vào mùa lễ, các gia đình đồng bào Khmer Đồng bằng sông Cửu Long thực hiện chu đáo nghĩa vụ và nghi thức mùa lễ từ dâng cơm phiên tại chùa, cúng rước ông bà tại nhà, đi lễ chùa, cúng đưa ông bà. Bắt đầu từ khoảng 2 tuần trước ngày lễ chính (ngày 29/8 Âm lịch) người dân tộc Khmer nhộn nhịp với các hoạt động chuẩn bị lễ. Từ lau dọn trang trí bàn thờ, làm bánh, mua sắm chuẩn bị lễ vật để dâng Chùa; dâng cơm, thăm viếng chúc thọ ông bà.
Dâng cơm phiên là nghi thức đầu tiên của mùa lễ. Trước đây, dâng cơm phiên được bà con tổ chức trong 3 tháng nhập hạ. Thế nhưng nay các chùa chỉ tổ chức dâng cơm phiên trong nửa tháng. Có chùa tổ chức trong một tuần trước ngày lễ Đolta. Sư Trần Sa Phên, Phó trụ trì chùa Luông Ba Sắc, thị trấn Mỹ Xuyên, huyện Mỹ Xuyên; tỉnh Sóc Trăng ghi nhận năm nay, đời sống phật tử thay đổi hơn. Bởi vì nhờ vụ lúa mới thu hoạch và bán được giá, bà con đến chùa đông hơn năm trước. Lễ Đolta năm nay cũng được tổ chức sung túc và long trọng hơn so với mọi năm.
Chuẩn bị nghi thức lễ ở nhà
Chùa Luông Ba Sắc – ngôi chùa được xây dựng cách đây hơn 500 năm, hiện có trên 1.000 phật tử. Đến nay, chùa vẫn còn giữ được nhiều phong tục xưa. Tập hợp được nhiều phật tử địa phương và phương xa đến cúng lễ trong các ngày lễ đặc biệt. Trong dịp lễ Đolta, phật tử đến dâng cơm phiên (cúng cơm Phật). Đồng thời hồi hướng đến những người đã khuất từ rất sớm, khoảng 3 giờ sáng.
Không chỉ ở Sóc Trăng, đồng bào Khmer sinh sống ở các quận, huyện như huyện Cờ Đỏ, Vĩnh Thạnh, Ô Môn của thành phố Cần Thơ cũng tích cực đi lễ chùa, dâng cơm phiên vào những ngày này và chuẩn bị lễ Đolta tại nhà. Sau các ngày dâng cơm phiên, các hộ gia đình Khmer bắt đầu chuẩn bị nghi thức lễ ở nhà. Tùy theo khả năng kinh tế của mỗi gia đình mà lễ Đolta tại các hộ được tổ chức lớn hay nhỏ và có mời các vị sư đọc kinh, dùng cơm và chúc phúc gia đình.
Trong dịp này, lãnh đạo địa phương, các tỉnh Đồng bằng sông Cửu Long tổ chức các đoàn thăm viếng, chúc lễ tại các chùa, các hộ gia đình Khmer ở địa phương.
