Đối với cộng đồng người Khmer Nam Bộ, chùa không chỉ là trung tâm sinh hoạt tín ngưỡng mà còn là trung tâm sinh hoạt văn hóa của họ. Bởi mọi hoạt động ở các lễ hội luôn liên quan mật thiết đến ngôi chùa. Lễ Kathina (lễ dâng y cà sa hay dâng bông) là một trong những lễ hội thể hiện rõ nét nhất tình đoàn kết cộng đồng và lòng thành kính của người Khmer đối với bổn sóc và ngôi chùa. Lễ Kathina là một nghi lễ mang đậm nét văn hóa truyền thống của người Khmer, thường được tổ chức hàng năm để cầu bình an cho dân làng, gia đình yên ấm, khí hậu thuận lợi và thành kính dâng những áo cà sa cũng như các vật dụng khác cho chư tăng.
Ý nghĩa của lễ Kathina
Hàng năm, từ ngày 15/9 – 15/10 Âm lịch, đồng bào Khmer Nam Bộ nói chung và đồng bào Khmer Sóc Trăng nói riêng lại rộn ràng tổ chức lễ Kathina hay còn gọi là lễ Dâng bông, Dâng y cà sa.
Đồng bào Khmer tổ chức lễ Kathina nhằm cầu cho phum sóc được bình yên; mỗi gia đình hưởng hạnh phúc, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Đây cũng là dịp để đồng bào Khmer thành kính dâng những áo cà sa, các vật dụng dành cho chư tăng. Thông thường, Lễ hội Kathina được tổ chức sau 3 tháng an cư kiết hạ và trước ngày lễ Ok Om Bok cổ truyền. Theo quy định của Phật giáo Nam tông Khmer, các chùa sẽ ấn định một ngày cụ thể rồi thông báo cho Phật tử trong phum sóc biết để tiến hành ngày làm lễ hội Kathina.
Có nhiều nghi thức đặc biệt và lễ nghi thiêng liêng
Tại Sóc Trăng, lễ Kathina được tiến hành với nhiều nghi thức đặc biệt và lễ nghi thiêng liêng. Làm cho ngày lễ Kathina thực sự là một thắng duyên cho cả Phật tử và Chư tăng. Mỗi năm, vào dịp này sẽ có từ 1-3 gia đình trong phum sóc chung nhau tổ chức lễ Kathina. Các phum sóc ấn định ngày tổ chức lễ Kathina không giống nhau. Thế nhưng theo truyền thống, ngày lễ Kathina của đồng bào Khmer thường diễn ra trong 2 ngày.
Ngày thứ nhất, gia đình thỉnh chư tăng đến để tụng kinh và cầu an lành cho gia chủ và cư dân phum sóc. Ngày thứ hai được xem là ngày hội đông vui nhất của ngày lễ Kathina. Đồng bào Phật tử sẽ tổ chức một đám rước Kathina quanh phum sóc của mình. Mục đích để mọi người được biết và được hưởng chung sự an lành mùa lễ.
Vật phẩm dâng lên trong lễ Kathina
Vật phẩm dâng lên trong lễ Kathina gồm những thứ lễ vật truyền thống. Đó là áo cà sa, bình bát để sư sãi khất thực, tập viết… Đi kèm đám rước Kathina là đội trống Sa dăm, đội Rô băm. Cùng với đó là hàng trăm cây hoa, cây cảnh. Tất cả được trang trí bằng những sợi dây nhựa lấp lánh theo bước chân của cư dân phum sóc. Những thiếu nữ được chọn xếp thành hai hàng. Họ rước hai hàng hoa lấp lánh đi cùng đoàn trước khi về chùa dâng lên sư sãi. Vì có nhiều hoa trong đám rước nên ngày lễ này của đồng bào Khmer còn được gọi là ngày lễ Dâng bông.
Được tổ chức lễ Kathina là niềm tự hào và nguyện ước của mỗi gia đình người Khmer, thỏa niềm ước nguyện của lòng thành kính, lòng sùng đạo của cả gia đình, dòng họ, cộng đồng với chùa chiền cũng như gìn giữ văn hóa truyền thống dân tộc.
Mỗi chùa Khmer sẽ tổ chức Lễ dâng y Kathina một lần
Trong năm, mỗi chùa Khmer sẽ tổ chức Lễ dâng y Kathina một lần. Đây là ngày lễ dâng lên Tam bảo (Phật, Pháp, Tăng) tứ vật dụng. Nhất là các lễ vật thiết yếu dùng trong nhà chùa và dùng trong sinh hoạt của chư tăng như: Áo cà sa, bình bát để sư khất thực, nhu yếu phẩm, tập viết… Đây là những vật phẩm để các sư sãi dùng trong học tập và sinh hoạt hằng ngày. Trong các lễ vật đó, chiếc áo cà sa là một lễ vật rất quan trọng không thể thiếu.
Ngoài ra, nhiều gia đình còn cúng dường cho chùa nhiều vật dụng khác. Đó là giường, bàn ghế, tủ, chăn, gối…. Như vậy sẽ thể hiện lòng thành kính cũng như góp phần trang bị vật dụng cho nhà chùa. Ngoài việc dâng các lễ vật thiết yếu đến ngôi Tam bảo, các tín đồ phật tử và các mạnh thường quân còn đóng góp kinh phí với mục đích là để trùng tu, sửa chữa chùa chiền và cung cấp lương thực, thực phẩm đến các chư tăng, để các ngài yên tâm tu học, phụng sự phật pháp.
