Người dân tộc Dao là người nổi tiếng nhất với kiến thức về y học dân gian. Năm 1992, một cuộc điều tra tại các bản nhỏ Tà Chải và Xạ Xeng của xã Tả Phìn, Sa Pa cho thấy có khoảng 254 loại cây thuốc và vị thuốc dùng để phòng bệnh. Người dao cũng nổi tiếng về các loại thuốc tắm. Vào cuối thế kỷ trước, các gia đình người Dao ở Sapa đều có một cái bồn tắm làm bằng gỗ khác nhau, hoàn toàn không dùng đinh sắt. Thuốc tắm của người Dao có rất nhiều công hiệu và đem lại cảm giác thư thái thoải mái.
Mục Lục
Tắm kiểu người Dao
Hôm đó, tôi vừa cuốc bộ từ huyện vào thôn hơn 8 km (đường hỏng không có xe chạy). Mồ hôi nhễ nhại, tôi bị tê thấp, chân mỏi nhức vô cùng. Ông trưởng thôn vồn vã mời uống thuốc: “Đường hỏng, cán bộ đi vất vả quá, uống xong bát thuốc này, tắm thuốc lại khoẻ ngay“. Bê bát nước thuốc mầu đỏ hồng, đang khát, uống nhanh. Mồ hôi lại túa ra. Khoảng 10 phút sau, ngớt mồ hôi, tôi cảm thấy người khoan khoái.
Duy đôi chân vẫn còn đau phải đi cà nhắc. Ông chủ nhà tiếp bảo vợ lấy thuốc phơi khô nấu một nồi nước to. Ông chủ nhà cho biết tôi bị tê thấp, đau nhức trong xương, phải dùng 23 vị thuốc tắm. Có vị phải hái trong rừng già vào buổi sáng sớm khi mặt trời mới lên, sương vẫn còn ươt lá cây rừng. Có vị thuốc lấy từ thân dây leo dưới tán cây cổ thụ… Tôi là khách nên được tắm trước, sau đó cứ lần lượt từ già đến trẻ nối tiếp nhau tắm.
Tôi bước vào thùng tắm, nước ấm mơn man sảng khoái. Chắc không nghe tiếng tôi vứt quần lót ra chậu, bà chủ nhà kêu lên: “Ồ không tắm kiểu Kinh, phải tắm kiểu Dao mới ngấm thuốc“. Ông chủ nhà bảo tôi cởi hết quần lót, tắm truồng. Tắm xong, ra uống nước, nghe ông giải thích: “Tắm kiểu Dao là không mặc quần áo, trên người có bao nhiêu lỗ phải để ngấm nước thuốc hết”.
Tôi thấy người say say nôn nao, ông chủ nhà cười và nói vui thuốc ngấm hết các lỗ của cán bộ rồi, nôn nao chứng tỏ thuốc tốt. Một lúc sau cảm giác nôn nao biến mất, xương ống chân không còn đau nhức. Thuốc tắm người Dao hay thật.
Quá trình trải nghiệm tắm lá thuốc
Ngày nay, thuốc tắm là văn hóa dân tộc và cũng là bản sắc riêng của mỗi gia đình, dòng họ trong cộng đồng dân tộc người Dao đã được lan truyền rộng khắp cả nước và được một số bộ phận người ưa dùng. Hiện nay, khu tắm khoáng nóng Phước Nhơn là một trong số ít khu du lịch tại Miền Trung. Đem phương thức tắm thảo mộc cổ truyền này để phục vụ khách du lịch.
Công dụng của bài thuốc của người Dao là “dùng lá thuốc chế ra một loại nước tắm; lá thuốc được đun trong 30 phút sẽ cho ra thứ nước tắm màu đỏ đậm như rượu vang, có hương thơm đặc trưng của thảo mộc. Nước tắm có công dụng tốt nhất trong nhiệt độ từ 37°- 40°C.
Khi ngâm mình trong bồn tắm, nước tắm nóng già sẽ làm nở các lỗ chân lông; tinh chất trong thảo dược người Dao thấm qua da thịt, đem lại những công dụng bất ngờ”. Người tắm ngâm mình vào nước thuốc trong thời gian khoảng 15-30 phút. Khi thấy toát mồ hôi, tim đập mạnh và thở nhanh thì thôi.
